#2 Dlaczego komunikaty JA są tak ważne w asertywnej komunikacji? / Cykl Asertywny Rodzic Nastolatka

Dlaczego komunikaty JA są tak ważne w asertywnej komunikacji?

To, że komunikacja jest kluczem do udanej relacji, wiemy praktycznie wszyscy. Z pewnością okazuje się ona bardzo istotna dla rodziców nastolatków, dla których porozumienie z dorastającym dzieckiem staje się nierzadko „twardym do zgryzienia orzechem”. Zbyt często podczas „gorących” dyskusji słychać głośne „O co ci chodzi?” lub „Czemu zawsze masz jakiś problem?”, co może raczej prowadzić do eskalacji agresji. Dlatego właśnie, żeby znaleźć wspólne rozwiązanie, warto zapoznać się z zasadami asertywnej komunikacji.

Czym jest asertywna komunikacja?

Asertywność to umiejętność stawiania granic, stanowczego decydowania o sobie, bez lęku i agresji, to także szanowanie granic innych osób i szukanie kompromisu. Asertywność wiąże się też z realnym postrzeganiem siebie i braniem odpowiedzialności za to, jakim się jest, bez obwiniania innych czy poczucia niższości. Asertywna komunikacja zaś to taki sposób porozumiewania się z drugim człowiekiem, podczas którego realizowane są wymienione powyżej umiejętności i postawy.

Komunikaty Ty vs Komunikaty Ja

Przyglądając się jakiemuś nieporozumieniu w relacji rodzic-nastolatek, zbyt często słyszymy słowa „zawsze”, „nigdy”, „wszystko”. Osoba do której wystosowane są tego typu zarzuty nie ma szansy, by wejść z nimi w dyskusję, może jedynie się bronić. Dzieje się tak dlatego, że słysząc oskarżycielskie „Nigdy nie zachowujesz się odpowiedzialnie!”, druga osoba czuje się atakowana. Komunikaty Ty – o których tu mowa – to często oceny i oskarżenia, a jednocześnie forma zrzucenia przez mówiącego odpowiedzialności za czyny i emocje.

W przykładowym zdaniu „Zawsze tak bezczelnie pyskujesz!” tak naprawdę kryją się cenne informacje na temat osoby mówiącej – mogą pokazywać jej żal, troskę, czy niezgodę na przekraczanie granic. Jednak taka forma wypowiedzi sprawi, że te uczucia nie zostaną odebrane prawidłowo. Osoba, do której skierowano te słowa, usłyszy tylko agresywny lub rozczarowany ton i możliwe, że zrozumie to opacznie, że to z nią jest „coś nie tak”, w niej leży problem, a ponadto nie da się nic z tym zrobić, bo przecież dzieje się tak „zawsze”. Naturalnym jest wówczas odruch obrony i wielce prawdopodobna jest eskalacja konfliktu lub wycofanie się z relacji.

A przecież ten sam przekaz w Komunikacie Ja mógłby brzmieć np. „Nie podoba mi się, gdy odzywasz się do mnie w ten sposób. Chciałabym, by nasze rozmowy opierały się na wzajemnym szacunku i zaufaniu.” W takim komunikacie, mówca bierze odpowiedzialność za swoje uczucia („nie podoba mi się”) i jasno mówi, czego oczekuje i co chciałby osiągnąć, jakie są jego potrzeby („by nasze rozmowy opierały się na wzajemnym szacunku i zaufaniu”). Dzięki temu druga strona nie czuje się zagrożona, nie może też zaprzeczyć, bo jak można zanegować czyjeś uczucia, skoro one po prostu są?

Konstruowanie Komunikatów Ja

Przyjrzyjmy się bliżej 4 punktom, na których opiera się mówienie komunikatami Ja:

1. JA CZUJĘ - opisanie własnych uczuć, której pojawiają się w reakcji na zachowanie rozmówcy, a które jest w jakiś sposób problemem;
2. KIEDY TY – przywołanie konkretnej sytuacji (obowiązuje zasada tu i teraz!, bez patrzenia wstecz i generalizowania) i zachowania drugiej strony;
3. PONIEWAŻ – przedstawienie potrzeby, które mówca odczuwa w danej sytuacji;
4. CHCĘ – sformułowana jasno prośba i oczekiwania.

Przykładowa zamiana komunikatu Ty na komunikat Ja:

Komunikat Ty – „Nigdy nie odbierasz telefonu i nie mówisz nam kiedy wrócisz! Jesteś taki arogancki!”

Komunikat Ja – „Wczoraj bardzo się o Ciebie martwiliśmy, kiedy nie odebrałeś telefonu przez całą noc i wróciłeś do domu nad ranem, ponieważ nie mówiłeś wcześniej o tym wyjściu. Chcielibyśmy, żebyś następnym razem uprzedzał nas, jakie masz plany.”

Ale po co? Czy nie można mówić normalnie?

Wydaje się, że komunikaty Ja mają zastosowanie tylko w sytuacjach konfliktowych. Ale okazuje się, że nie tylko – taka komunikacja to po prostu wartościowy sposób rozmowy z drugim człowiekiem. Pozwala poznać siebie, a także dać się poznać drugiej osobie, co pogłębia relację i stwarza możliwość zmiany bez ranienia się nawzajem, wyrzutów i osądzania. To droga do wspólnego rozwiązania problemu i rozwijania relacji.

Autor: Aneta Bartosiewicz
Zdj. źr. Photo by Daria Shevtsova from Pexels

Cykl "Asertywny Rodzic Nastolatka".
#2 "Dlaczego komunikaty JA są tak ważne w asertywnej komunikacji?"

A rodziców zainteresowanych przećwiczeniem umiejętności asertywnej komunikacji zapraszamy na Warsztat dla rodziców - Asertywny rodzic nastolatka - czyli kto?